«قیام ارطغرل» پربیننده‌ترین سریال ماه رمضان در پاکستان است؛ سریالی که توسط ترکیه ساخته شده اما به دستور نخست‌وزیر پاکستان به زبان اردو دوبله شده است.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی موسسه فرهنگی اکو به نقل ازگروه هنر خبرگزاری فارس: ترکیه در همسایگی شمال غربی ایران و پاکستان در همسایگی جنوب شرقی ایران است. اما در این میان سهم ایران از پخش تولیدات سینمایی و تلویزیونی‌اش در این کشورها، بسیار اندک است. این در حالی است که با هر دو کشور اشتراکات فرهنگی، دینی و حتی زبانی داریم، اما برای ماه مبارک دستمان کاملاً خالی است.
شاید پخش مجموعه تلویزیونی «روز حسرت» ـ به کارگردانی سیروس مقدم ـ از شبکه «افغان تی وی» پاکستان در سال ۹۳، جزء معدود دفعاتی بود که یک سریال ایرانی در پاکستان پخش شد. حتی راه‌اندازی شبکه فرهنگی تلویزیونی توسط گروه رسانه‌ای «اوصاف» پاکستان در سال ۹۸ هم کمکی به بهبود این وضعیت نکرد؛ شبکه‌ای که قرار بود مستند، فیلم و سریال‌های ایرانی پخش کند.
اما در سوی دیگر، ترکیه در سریال‌سازی و فروش آن به کشورهای دنیا یکه‌تاز است. این کشور در سال ۲۰۱۸ تولیدات تلویزیونی خود را به ۱۴۶ کشور فروخت و از این طریق، ۵۰۰ میلیون دار درآمد ارزی کسب کرد. این در حالی است که میزان صادرات سریالی ترکیه در سال قبلش ۳۵۰ میلیون دلار بود. محبوبیت سریال‌های ترکی در آمریکای جنوبی به حدی رسید که گردشگران این قاره در ترکیه ـ تا پیش از شیوع کرونا و کاهش مسافرت‌ها ـ ۴۶ درصد بیشتر شده بودند.
فقط آمریکای لاتین نیست که با اشتیاق سریال‌های ترکی را دنبال می‌کند. پاکستان هم یکی از مشتریان جدید این محصولات است و البته یک تفاوت مهم با دیگر کشورها دارد، آن هم اینکه نخست وزیر این کشور به طور خاص دستور داد یکی از سریال‌های تاریخی ترکیه (قیام ارطغرل) به زبان اردو دوبله و از تلویزیون ملی پاکستان پخش شود! چرا که معتقد است این سریال به پاکستان کمک می‌کند تا اهمیت تمدن اسلامی را درک کند.
بدین ترتیب، «قیام ارطغرل» با تأکید «عمران خان» دوبله و پخش آن برای ۵ روز در هفته آغاز شد. این سریال با شعار «بیداری یک ملت» داستان زندگی «ارطغرل غازی» رهبر ایل قایی و پدر عثمان (بنیانگذار امپراتوری عثمانی در قرن ۱۳ میلادی) است. در این سریال مبارزات ارطغرل در برابر مغول‌ها و صلیبیون ـ که در نهایت منجر به تشکیل امپراتوری عثمانی شد ـ به تصویر کشیده شده است.
این سریال از سال ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۹ در ۵ فصل مجموعاً ۱۵۰ قسمت در ترکیه پخش شد. هر قسمت این سریال بین ۱۰۵ تا ۱۶۵ دقیقه زمان دارد، اما نسخه‌ای که به زبان اردو دوبله شده، هر قسمتش حدود ۴۵ دقیقه است، به همین دلیل، سریال «قیام ارطغرل» در پاکستان بیش از ۴۰۰ قسمت دارد.
«محمد بوزداغ» فیلمنامه‌نویس و تهیه‌کننده سریال قیام ارطغرل که «جایزه پروانه طلایی ۲۰۱۶» را بابت آن دریافت کرده، مدعی شد که سریالش از سوی یک میلیارد نفر در سراسر جهان تماشا شده است.
این سریال طی دوهفته نخست پخش در پاکستان، ۱۱ میلیون نفر بیننده داشت. قسمت نخست این سریال در کانال یوتیوب تلویزیون دولتی پاکستان، ۱۰۰ میلیون بار دیده شده است. دیگر قسمت‌های سریال هم به تناوب بین ۴ تا ۵۴ میلیون بیننده داشته است.
قیام ارطغرل» در روزهای عادی، ساعت ۲۰ از تلویزیون پاکستان (PTV) پخش می‌شد، اما همزمان با آغاز ماه مبارک رمضان، ساعت پخش این سریال به ۱۹:۴۵ تغییر کرده است.
*
این سریال البته موافقان و منتقدان مخصوص به خود را در پاکستان دارد. به عنوان مثال، «فردوس عاشق اعوان» رئیس انتشارات و اطلاع‌رسانی پاکستان معتقد است: در حالی‌که جهان اسلام از ارزش‌ها و پیشینه بلندی برخوردار است، ما هنوز سریال‌های غربی را تماشا می‌کنیم. بنابراین «قیام ارطغرل» برای یادگیری تاریخ اسلام از سوی جوانان مفید است. برخی دیگر هم معتقدند این سریال نقش پررنگی در مقابله با اسلام‌هراسی دارد و تصویر مثبت و صلح‌جو از مسلمانان ارائه می‌دهد.
اما در مقابل، عده‌ای معتقدند مبارزه با صلیبی‌ها، مغول‌ها و مسیحی‌ها اگرچه در ظاهر بیانگر وقایعی تاریخی است، اما در واقع کاملاً سیاسی است. به عنوان نمونه، «مشتاق احمد خان» سناتور مخالف دولت معتقد است نخست‌وزیر با پخش سریال ارطغرل نمی‌تواند حکومت مدینه را از نو بسازد. طعنه او به جمله‌‌ای است که عمران خان حین نخست‌وزیری گفته بود و ابراز علاقه کرده بود پاکستانی بسازد که شبیه نخستین جامعه اسلامی تاریخ باشد که توسط پیامبر اسلام در مدینه ایجاد شد.
«افتات عمر» بازیگر مشهور پاکستانی هم افراط‌گرایی اسلامی را آفت سریال «قیام ارطغرل» می‌داند و می‌گوید: به جای این سریال ها حکومت پاکستان باید فیلم‌ها و سریال‌های متمرکز بر ترویج صلح و همزیستی را ترویج کند؛ چراکه مردم ما از نفرت بسیار رنج دیده‌اند.
دیگر منتقدان «قیام ارطغرل» هم معتقدند این سریال خشونت بالایی دارد و تصویری صلح‌آمیز از اسلام نشان نمی‌دهد. همچنین ممکن است مخاطبان پاکستانی را دچار بحران هویت کند.
رایزنی فرهنگی کشورمان در پاکستان معتقد است بازیگران این سریال ترکی محبوبیت زیادی در پاکستان پیدا کرد‌ه‌اند. همچنین بسیاری از بازیگران این سریال به پاکستان آمدند و از آن‌ها استقبال گرمی شد. «قیام ارطغرل» همچنین موجب ارتباط بسیار نزدیک بازیگران ترکیه و پاکستان شد، به طوری که برای تولید فیلم و سریال‌های مشترک مصمم هستند.
فیصل جاوید خان (مدیر تلویزیون دولتی پاکستان) بر این موضوع مهر تأیید زد و در توییتی که ذیل توییت تغییر ساعت سریال «قیام ارطغرل» منتشر کرد و آن را «نمایش عالی فرهنگ و ارزش‌های اسلامی و سفری شگفت‌انگیز در تاریخ خارق‌العاده ترکیه» دانست، اضافه کرد: به زودی، تولیدات پاکستانی بلافاصله پس از تولید به زبان ترکی دوبله و در ترکیه پخش می‌شوند.
او این اقدام را به عنوان بخشی از تبادل دوجانبه ایده و محتوا بین صنایع سرگرمی پاکستان و ترکیه اعلام کرد.