دستاوردهای فرهنگی تاجیکستان در سی سال استقلال این کشور

استقلال تاجیکستان که پس از هزار سال با هزاران تلاش و کوشش مردم و دولت مردان این کشور به دست آمد، امروزها 30-ساله می‌شود و ارزشمندترین و بهترین سرمایه همه ما، تاجیکان در ده قرن گذشته محسوب می شود. یکی از صفحه‌های درخشان، ماندگار و پربار این استقلال همانا استقلال فرهنگی ماست که بی وجود گرانبار آن عرصه های دیگر کمرنگ خواهند بود. از این رو، استقلال فرهنگی و توجّه به ارزش های فرهنگی و معنوی از روزهای نخست کسب استقلال در مرکز توجه دولتمردان کشور ما و در صدر آنها امامعلی رحمان، رئیس جمهوری تاجیکستان قرار گرفت. 

بدون شک برای کشور ما جهت پیشبرد راهکارها و سیاست ها نمونه و سرمشقی لازم بود که به هر طریق از آن پیروی و یا بر آن تکیه کرد. این الگو برای ما دولتداری دودمان آل سامان، خوش‌نامترین و ملّی‌ترین دولت تاجیکان بود. همچنان که امیران سامانی با عشق و علاقه جهت بالندگی و برازندگی فرهنگ از هیچ تلاشی فروگذار نکردند، دولت ما هم دقیقاً همین مسیر را پیش گرفت و به احترام نهادن به مفاخر ارجمند و بزرگان برومند همت گماشت. 

تجلیل از 1100-سالگی دولت سامانیان، اعلام سال تمدّن آریایی، 2500-سالگی استروشن، 2700 سالگی شهر کولاب، 3000 سالگی حصار، 5000 سالگی شهر سَرَزم، 700 سالگی مولانا جلال‌الدّین بلخی و کمال خجندی، 1000 سالگی ناصر خسرو قبادیانی، بزرگداشت امام اعظم، استاد رودکی، فردوسی، میرسید علی همدانی، مولانا جامی، علاّمه صدرالدّین عینی، طغرل احراری، باباجان غفوراف، میرزا تورسون‌زاده قطره‌ای از فعالیّت ها و گرامیداشت و نکوداشت فرزندان فرزانه ملّت ما است که در سطح بالا و والا و در مقیاس جمهوری و بین‌المللی تجلیل گردیدند. 

  به تأکید امامعلی رحمان، رئیس جمهوری تاجیکستان: “آموختن تاریخ تنها به خاطر دانستن گذشته نیست، بلکه آن دورنمایست که راه آینده ملّت و پیشامدهای دولتی را روشن نموده و برای خودآگاهی ملّی، وحدت و یگانگی و رشد تفکر تاریخی نسل های آینده خذمت می‌کند”. از این جاست که مقصود و منظور از این پاس خاطرداری ها از یک سو احترام به گذشتگان نکونام باشد، از سوی دیگر وارد نمودن اندیشه، افکار و آثار آنها به بطن جامعه بود، تا ملّت بداند و آگاه باشد، که ما ملّت دیروزه و دوروزه نیستیم، بلکه درخت تناور و بارور تاریخ ما با رنج و زحمت همین بزرگان سرسبز و مایه ور شده است و ما که وارثان آنهاییم، این مسیر را ادامه‌ بدهیم و نامبردار شایسته آنها باشیم. 

 معلوم است که کتابخانه "سوانح الحکمه" ی سامانیان نظر به نوشته  ابوعلی ابن ‌سینا در زمان خود غنی‌ترین مخزن کتاب در منطقه بوده است. رئیس جمهوری تاجیکستان با الهام از نیای نامور خود دست به اقدام کم سابقه زدند و بزرگترین کتابخانه در آسیای میانه در تاجیکستان در سال 2011 قامت افراخت که ظرفیّت نگهداری 10 میلیون کتاب را دارد و روز 4 سپتامبر سال 2007 که سنگ بنای آن گذاشته شد، در جمهوری "روز کتاب" نامگذاری شد. کتابخانه ملّی با دارا بودن 42 تالار مطالعه و 22 مخزن و تالارهای جلسه و امکانات بالقوّه در نوع خود بهترین و یکی از زیباترین و مجهزترین بناهای فرهنگی محسوب می‌شود که هم اکنون در این بارگاه معرفت بیش از 6 میلیون کتاب و نسخه خطّی نگهداری می‌شود و دانشجویان و پژوهشگران و اقشار مختلف جامعه از آن به نحو احسن استفاده می‌کنند. 

 توجّه به کتاب، آن انیس کنج تنهایی و فروغ صبح دانایی از مهمترین دستاوردهای دیگر دوران استقلال است. ترجمه قرآن کریم به زبان تاجیکی و چاپ آن با تعداد 200 هزار نسخه، دسترس نمودن کتاب "تاجیکان"ی علاّمه باباجان غفوراف، قهرمان تاجیکستان به هر خانواده، ترجمه و نشر کتاب های ارزشمند، از جمله "مسند"ی امام اعظم، "صحیح"-ی امام بخاری، " احیاء علوم‌الدین" و "کیمیای سعادت"ی محمّد غزالی از دیگر اقدام های قابل تحسین دولت ماست که در راه خودشناسی، خودافروزی و احترام به تاریخ و آشنایی با فرهنگ و گذشته خویش است. 

در تقویت همین هدف سازنده و برازنده آزمون "فروغ صبح دانایی" اعلام شد که ورق زرّینی در کارنامه فرهنگی کشور ما محسوب می‌شود و می‌توان آن را یک انقلاب فرهنگی تلقّی کرد. در اکثر نهادها، مؤسسه‌ها، وزارتخانه ها و سازمان ها کتابخانه‌ها تاسیس شد که نتیجه مطلوب به بار آورد و مردم بعد از مدّتی سرگرمی در فضاهای مجازی و شبکه‌های اینترنتی به کتاب رجوع نمودند و این موج عظیم سراسر جامعه را فرا گرفت و آگاهی و دانایی مردم تکامل یافت. در این آزمون که همه ما شاهد برگزاری شکوهمند آن بودیم می‌دیدیم چگونه قشرهای مختلف هم از زن و هم از مرد، پیر و جوان با اشتیاق تمام به مطالعه کتاب روی آوردند و گرد و خاک از چهره این همدم دیرین و بی‌منّت روفته شد. به دنبال آن موج عظیم حرکت "کاروان کتاب" راهندازی شد که توسط ماشین ها که ادیبان و فرهنگیان آن هارا همراهی می کردند، کتاب به شهر و شهرستان ها و در دسترس مردم قرار گرفت.  

 دولت ما در امر معرفی داشته‌های معنوی و ارزشمند در سطح جهانی نیز اقدام های جالب توجّه و ماندنی انجام داد. با تلاش مستمر دولتمردان "ششمقام" و "فلک" این دو موسیقی اصیل تاجیکی، باغ ملّی تاجیکستان، جشن نوروز، آش پلو، لباس ملّی چکن، شهرک باستانی سرزم به فهرست میراث ناملموس یونسکو شامل شدند. 

 اعلام شدن سال 2018 به عنوان "سال رشد سیّاحی و هنرهای مردمی"، سال های 2019-21-سال رشد دهات، سیّاحی و هنرهای مردمی" از دیگر ابتکارات سزاوار تاجیکستان در دوران استقلال است، که موفق شدیم هنرهای خلقی را نه تنها زنده و احیا کنیم، بلکه آنها را در بیرون از جمهوری به جهانیان نشان دهیم که در نوع خود ابتکار بی‌نظیر بود که تفصیل آن به درازا می‌کشد. 

 قبول "قانون درباره تنظیم آداب و رسوم‌ و جشن و مراسم ها" در این میان صفحه تازه دیگر است که زمینه را جهت اعتلای فرهنگ جامعه فراهم نمود، زیرا این موضوع نیز بُعد فرهنگی دارد و آداب و رسوم هم بخشی از موضوع مورد نظر است. 

 تجلیل از جشن های سده و مهرگان که گذشتگان ما آنها را جشن می‌گرفتند و مدّتی به فراموشی سپرده شده بودند، با کوشش حکومت ما دوباره احیا شدند و آنها نیز به زودی به ثبت میراث ماندگار یونسکو خواهند رسید. 

 در مدّت 30 سال استقلال کشور 25 هزار انشائات اجتماعی و فرهنگی، از جمله 3 هزار موسسه در بخش آموزش و پرورش برای 645 هزار دانش آموزه ساخته شد. تعداد دانشگاه های عالی مملکت به بیش از 40 تا رسید که در حال حاضر بیش از 230 هزار دانشجو در آنها به تحصیل فرا گرفته شده‌اند. 

 اینها نمونه اندک از دستاورد و کامیابی های تاجیکستان در سه دهه بود که مجال بررسی و یادآوری همه آنها فرصت بیشتر می‌خواهد که با همین نمونه کم اکتفا می‌کنیم. 

سی سال استقلال برای مردم و دولت تاجیکستان ارزشمند و مهم است و این جشن را برای همه مردم این کشور تبریک و شادباش می‌گوییم.