نمای کلی
کوه مقدس سلیمان-تو، واقع در شهر اوش در جنوب قرقیزستان، تنها اثر فرهنگی این کشور است که در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است. این مکان که در سال ۲۰۰۹ به رسمیت شناخته شد، دارای اهمیت معنوی، تاریخی و باستان‌شناسی چشمگیری است و بیانگر تداوم سنت‌های مقدس در آسیای مرکزی برای بیش از یک و نیم هزاره است.
زمینه جغرافیایی و فرهنگی
سلیمان-تو به طور برجسته از دره فرغانه سر برآورده و بر افق شهر اوش غالب است و از دوران باستان یک مقصد زیارتی بوده است. در طول تاریخ، این کوه با آیین‌های شفا، دعاهای باروری و تأملات معنوی همراه بوده و نمادی از آمیختگی باورهای پیشااسلامی و سنت‌های اسلامی است.
به گفته یونسکو، پنج قله و دامنه‌های این مکان، ترکیبی غنی از ویژگی‌های طبیعی و فرهنگی را در خود جای داده و منظره‌ای مقدس و زنده را تشکیل می‌دهند که همچنان زائران و بازدیدکنندگان را به سوی خود جذب می‌کند.
ویژگی‌های کلیدی
سلیمان-تو شامل مجموعه‌ای قابل توجه از بناهای معنوی و بقایای باستان‌شناسی است، از جمله:
پنج قله مقدس که هر یک با اهداف شفا یا معنوی خاصی مرتبط هستند.
سنگ‌نگاره‌ها و کتیبه‌ها که قدمت برخی از آن‌ها به عصر برنز بازمی‌گردد.
زیارتگاه‌های غاری و مساجدی که مستقیماً در دل صخره تراشیده شده‌اند، مانند تخت سلیمان تاریخی.
مکان‌هایی که به طور سنتی با حضرت سلیمان مرتبط هستند و اعتقاد بر این است که دارای قدرت‌های الهی شفا هستند.
این عناصر، تداوم فرهنگی ناگسستنی را به تصویر می‌کشند که آمیزه‌ای از پرستش طبیعت باستانی و معنویت اسلامی است، و سلیمان-تو را به شاهدی برجسته بر سنت‌های زنده آسیای مرکزی تبدیل می‌کند.
معیارهای میراث جهانی یونسکو
کوه سلیمان-تو بر اساس معیارهای (iii) و (vi) در فهرست ثبت شد:
(iii): گواهی استثنایی بر یک سنت فرهنگی یا تمدنی ارائه می‌دهد که زنده است یا از بین رفته است.
(vi): مستقیماً با رویدادها، سنت‌های زنده، باورها و آثار هنری دارای ارزش جهانی برجسته مرتبط است.
این محوطه ۱۱۲ هکتار وسعت دارد و دارای یک منطقه حائل (بافر) تقریباً ۴,۷۸۸ هکتاری است که حفاظت از کوه و چشم‌انداز فرهنگی پیرامون آن را تضمین می‌کند.
حفاظت و اهمیت
سلیمان-تو هم یک سایت میراث جهانی يونسکو است و هم یک مکان فعال مذهبی و عبادت باقی مانده است. مقامات محلی و ملی همچنان در حال ایجاد تعادل بین حفاظت از میراث و نیازهای زائران هستند تا اطمینان حاصل شود که کوه هم کارکرد مقدس خود را حفظ کند و هم یکپارچگی فیزیکی و معنوی‌اش پایدار بماند.
این هویت دوگانه – یعنی هم به عنوان یک بنای میراثی و هم به عنوان یک چشم‌انداز معنوی زنده – نشان‌دهنده پیوند عمیق بین فرهنگ، ایمان و طبیعت در قلب آسیای مرکزی است.
منبع
مرکز میراث جهانی یونسکو. “Sulayman-Too Sacred Mountain.” https://whc.unesco.org/en/list/1230/
ویکی‌پدیا. “Sulayman Mountain.” https://en.wikipedia.org/wiki/Sulayman_Mountain