این روستا یک شاهکار معماری و تاریخی است که در دل کوه های استان کرمان جای دارد و یکی از سکونتگاه های بشری بشمار می آید.میمند با معماری منحصر به فرد خود در دل کوه کنده کاری شده است. میمند با خانه‌های پلکانی، کوچه‌های باریک و بافت سنتی خود، نمادی از معماری صخره‌ای ایران است.
این روستا متعلق به دورانی است که هنوز ایرانیان مهرپرست بودند ( میترائیسم) و کوه‌ها را سپند(مقدس) می شمردند، باوری که بعدها نیز جلوه دیرینگی و دینی داشت . هنوز کسی واقف نیست که این مجموعه به دست چه کسانی به وجود آمده و انگیزه این مردمان از احداث چنین بناهایی چه بوده، اما انگیزه مردمان آن زمان بسیار مورد اهمیت قرار دارد، زیرا در آن زمان و با آن وسایل ابتدایی، آفرینش چنین مجموعه با‌عظمتی با معماری بی نظیر قابل تحسین است.
عده‌ای از محققان معتقدند که مهرپرستان از غارهایی که با دست در دل کوه کنده‌اند، فقط برای عبادت و دفن مردگان استفاده می کردند و بعد از مدتی بنا به اضطرار ناشی از آب و هوا و یا هر عامل محیطی دیگری این غارها را برای سکونت برگزیده‌اند. آیین مهرپرستی قبل از ظهور آیین زرتشت در ایران رواج داشته و تا مدت‌ها ادامه داشته است،. میمند به دلیل استحکام دفاعی طی تاریخ کمتر دستخوش تحولات کالبدی و اجتماعی شده است و بیشترین تغییر در آن مربوط به چند دهه اخیر است.
آنچه مورد اهمیت و بی شک بر نحوه شناخت میمند اثر گذارده این است که مسکن از روی هم گذاردن سنگ و آجر پدید نمی‌آید، یعنی در فضای باز ساخته نمی‌شود، بلکه با از میان برداشتن انبوهی از خاک شکل می‌گیرد و انسان نیاز به خشت و آجر و ملات ندارد، بلکه باید توده‌‌ای را بردارد تا پناهگاه مهیا شود. به همین دلیل برای اتاق، طاقچه در اندازه‌های مختلف کنده شده است که جای رختخواب، ظروف، صندوق، چراغ و … است، و با کندن دیوار، حفره یا طاقچه‌ای به وجود می‌آید که اشیا و لوازم در آنها گذاشته شده و یا در آنها آویزان می‌گردند. کل یک خانه که ممکن است شامل یک یا چند اتاق و اصطبل باشد، یک "کیچه” نام دارد، یک واحد یک ورودی مشترک دارد و در پاگرد ممکن است طویله در یک سو و اتاق نشیمن در طرف دیگر باشد، همه کیچه‌‌ها یک ساختار ندارند، هم اندازه و هم تعداد اتاق ها متفاوت است و جدا کردن اتاق از پستو و یا پوشانیدن برخی از طاقچه‌ها با پردهای پارچه‌ای صورت می‌گیرد.
درجه حرارت این اتاقها حدود پنج درجه متفاوت از بیرون است. ایجاد اجاق و در زبان محلی «دیدون» در درون اتاقها و سوزاندن هیزم طی سال های متمادی در آن موجب سیاهی رنگ سقف و بدنه اتاقها شده و برپا کردن آتش و تهیه غذا در درون اتاقها سبب شده تا بدنه داخل اتاقها ایزولاسیون شده و موجب عمر بیشتر اتاق ها شود. در بالای برخی خانه‌ها، بالاخانه وجود دارد. این بالاخانه‌ها در دل فرورفتگی‌هایی احداث‌شده‌اند که به آنها پاتاق می‌گویند. دسترسی به این بالاخانه‌ها معمولاً دشوار است. خانه‌ها به‌گونه‌ای ساخته‌شده‌اند که تقریباً از تمام آنها دید گسترده‌ای از روستا در پیش روی بیننده قرار می‌گیرد. در مقابلِ بسیاری از خانه‌ها ایوان وجود دارد که معمولاً سرپوشیده بوده است. سقف ایوان‌ها یا کوه دست‌نخورده است یا اینکه آنها را با تیرهای چوبی و برگ و کاه‌گل ساخته‌اند. بخش زیادی از عمر مردم این روستا در ایوان می‌گذشته است.
تعداد کیچه‌‌ها در خود روستا ۴۰۶ عدد و تعداد اطاق‌ها ۲ هزار و ۵۶۰ عدد است. درهای خانه‌ها تماماً چوبی، یک لنگه یا دو لنگه بودند. این درها، تنها محل نورگیری طبیعی اتاق هستند. گاهی گلیمی به نام مخشیف(Makhshif) در پای درگاه می‌بندند تا ضمن اینکه نور کافی برای اتاق تأمین شود، سوز و سرما و مرغ و خروس وارد اتاق نشوند. مثل تمام خانه‌های روستایی، مردم وسایل خود را دورتادور اتاق می‌چینند.
در مقابل برخی خانه‌ها سطحی صافی درست می‌کنند که جای خشک‌کردن میوه‌جات مانند بادام‌کوهی و یا محلی برای خوابیدن و استراحت است. معمولاً هر چند خانه یک تنور مشترک برای پخت نان دارند.
ساکنان این روستا دارای آداب و رسوم خاص هستند و در زبان و گویش آن ها هنوز از کلمات پهلوی ساسانی استفاده می شود. این روستا هفتمین منظر فرهنگی، طبیعی و تاریخی جهان بود که جایزه مرکوری را از سوی دولت یونان و با همکاری مجامع فرهنگی بین المللی مانند یونسکو و ایکوموس دریافت کرد. روستای میمند در مهر ماه ۱۳۸۵(2006) به عنوان روستای نمونه ملی گردشگری معرفی شد. روستای میمند به دلیل ویژگی‌های منحصر به فرد معماری، تاریخی و فرهنگی خود در سال ۱۳۹۴ (2015) به عنوان نوزدهمین اثر جهانی ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید. این روستا به عنوان یک نمونه زنده از سازگاری انسان با محیط کوهستانی و استفاده هوشمندانه از منابع طبیعی شناخته می‌شود. همچنین، میمند نمایانگر شیوه زندگی سنتی و باورهای مردم این منطقه است.
در روستای میمند یک حمام کهن وجود دارد که تقریباً نزدیک رودخانه ساخته‌شده است تا از آب رودخانه برای حمام استفاده شود. حوض هشت‌ضلعی در زیر دیواری کشف‌شده است و حمام دارای سربینه ، نورگیر با سنگ مرمر، خزینه‌ی آب سرد و آب گرم بوده که هنوز هم به‌خوبی مشاهده می‌شود. در روستای میمند هشت آسیاب آبی وجود داشته که اکنون کمتر چیزی از آنها به‌صورت کامل باقی‌مانده است. آسیاب‌ها از 50 سال قبل از کار افتاده اند.مردم میمند از طریق دو قنات و یک چشمه آب آشامیدنی خود را تأمین می‌کردند، که امروزه فقط یکی از قنات‌ها پابرجا است که با لوله‌کشی به بخش مرکزی روستا هدایت می‌شود.
در پیچ رودخانه و در جنوب میمند آثاری از یک دژ سنگی به چشم می‌خورد. هرچند از این دژ نیز جز بقایای اندکی باقی نمانده است، اما اگر نیک بنگرید آثاری از سفال‌های قدیمی، استخوان‌دان یا جایگاه دفن مردگان به شیوه‌ی زرتشتیان قدیم در آن وجود دارد.