شهر غلغله یک محوطه باستانی در ولایت بامیان است که در سده ششم میلادی ساخته شده است. این محوطه باستانی به وسعت چهار تا پنج هکتار زمین، در منطقه سعید آباد و مقابل تندیس‌های بودا و بر روی یک تپه در ارتفاع ۱۰۰ تا ۱۴۰ متری موقعیت دارد.
این شهر در مقاطع زمانی مختلف مهد حکمرانی پادشاهان بودایی و اسلامی بوده است. اما اکنون جز چند مغاره، تعدادی از دیوارهای تخریب شده، چند برج دیده‌بانی و یک مناره مسجد چیز دیگری باقی نمانده است.
شهر غلغله در زمان آبادی خود به نام شهر بامیان یا بالاحصار بامیان یاد می‌شده و روزگاری پایتخت سلسله پادشاهان « آل شنسب» بوده است. بنابر باور اکثر مورخان، شهر غلغله در زمان سلطنت خاندان شنسبانیه غوری توسط سلطان «علاء‌الدین جهان سوز» ساخته شد و پس از آن سال‌ها به عنوان پایتخت حکمرانی این خاندان باقی ماند.
این شهر به دلیل ویژگی‌های تاریخی که دارد از سال ۲۰۱۲ به عنوان میراث فرهنگی جهانی در فهرست آثار یونسکو به ثبت رسیده است. شهر غلغله یکی از هشت مکان تاریخی(هر دو مجسمه های بودا، شهر غلغله، شهر ضحاک، قلعه کافری، قلعه گوهر گین، شهر بربر، بنای تاریخی چهل برچه، قلعه الله داد) بامیان است که سالانه هزاران گردشگر داخلی و خارجی را به خود جذب می‌کند.
معماری ماهرانه شهر غلغله
شهر غلغله از دور نمای چندانی ندارد، اما هر گردشگری که وارد شهر شود به شگفتی‌های معماری آن پی برده و از متمدن بودن فرهنگ آن زمان ساکنان این منطقه مطلع می‌شود.
دیوار های منازل و قصر که در بالاترین منطقه این تپه قرار دارد، با عرض حدود یک متر ساخته شده و گنبدهای زیبا و باشکوهی دارد. آثار به جا مانده از این شهر نشان می‌دهد که ساخت خانه‌ها به صورت ماهرانه‌ای انجام شده است. شکل جالب راه‌پله‌های آن زمان در برخی از منازل دو طبقه‌ای، یکی از نشانه‌های مهارت آنان در کار ساختمان سازی است.
مورخان معتقدند بعضی از مغاره‌هایی که در دامنه‌های تپه این شهر دیده می‌شود، امکان دارد به دو جهت ساخته شده باشند: برای نگهداری حیوانات و یا به عنوان مراکز نگهداری تسلیحات جنگی.
نامگذاری شهر غلغله
بسیاری از مورخان معتقدند پس از قتل عام ساکنین این محوطه توسط لشکر چنگیز، غوغایی برپا شد و همین امر باعث نامگذاری این محوطه به « غلغله» بوده است. برخی دیگر معتقدند که علت نامگذاری آن به دلیل سرو صدای کارگران در حین ساخت این محوطه بوده است.
تاریخ‌نگاران معتقدند هنگامی که نوه چنگیز خان در بامیان کشته شد، چنگیز خان برای گرفتن انتقام به این شهر حمله کرد. وی مسیر آب اهالی آن منطقه را مسدود کرد و سپس مردم تسلیم شده را قتل عام کرد. این شهر توسط چنگیز خان در سال ۱۲۲۱ میلادی نابود شد.
پس از سقوط طالبان، تلاش برای بازسازی این محوطه صورت گرفت و مرمت کاری این شهر باستانی به کمک ایتالیا و زیر نظر یونسکو جریان دارد.
منبع: سیستم معلوماتی گردشگری افغانستان