آب و فرهنگ- تمدنی تصور کنید که در بین‌النهرین تأسیس شده و بر تمام بشریت تأثیر می‌گذارد. تمدنی که با کشفیات و اختراعاتی که انجام می‌دهد، سبب تکامل تاریخ می‌شود
آناتولی جغرافیایی است که شاهد زنده تاریخ بوده و آثار ماندگاری برجای گذاشته است. ردیابی تاریخ و سفر به زمان در آناتولی، امری امکان‌پذیر است زیرا میراث ده‌ها تمدن از قدیمی‌ترین دوره‌های تاریخ تا به امروز را به همراه دارد.
امروز شما را به یک سفر در زمان در جغرافیای آناتولی خواهیم برد. در مورد اولین تمدن‌هایی که در این جغرافیا تاسیس شده و آثار مهمی که در تاریخ بشریت برجای گذاشته‌اند سخن خواهیم گفت.
تمدن بین‌النهرین شامل بسیاری از دولت‌ها و تمدنها در منطقه بوده است. بین‌النهرین به معنی "بین دو رودخانه" سرزمین حاصلخیزی است که دجله و فرات به آن جان بخشیده است. تاریخ دجله و فرات، قدیمی‌تر از تاریخ بشر است. در طول تاریخ، دولت‌های بسیاری در اطراف این دو رودخانه تاسیس شده و فرو پاشیده‌اند، زیرا مردم در هر دوره از تاریخ در اینجا ساکن شده‌اند. حتی رود نیل میزبان این همه تمدن و دولت نبوده است. دجله و فرات از گذشته تا به امروز نقش مهمی در سرنوشت منطقه داشته و به این سرزمین‌ها جان بخشیده است.
بین‌النهرین به عنوان "گهواره تمدنها" نیز شناخته می‌شود زیرا منطقه‌ای است که میزبان ادیان آسمانی و تمدنهای مختلف بوده است. بخش مهمی از این منطقه در جغرافیای آناتولی واقع شده است. از آنجایی که حاشیه‌های آب از اهمیت حیاتی برخوردار بوده و زمین‌های آن بسیار حاصلخیز است، شهرها و دولت‌های بسیاری در این منطقه تاسیس شده است. دشت حاصلخیز و وسیع بین‌النهرین که هیچ مرز طبیعی مانند کوه در اطراف خود ندارد، بارها مورد حمله و استیلا قرار گرفته است.
تمدنی تصور کنید که در بین‌النهرین تأسیس شده و بر تمام بشریت تأثیر می‌گذارد. تمدنی که با کشفیات و اختراعاتی که انجام می‌دهد، سبب تکامل تاریخ می‌شود. بشریت در آن زمان شروع به ثبت تاریخ کرده و بسیاری از چیزهایی که امروز استفاده می‌کنیم در آن دوره کشف شده است. آیا می‌توانید حدس بزنید؟ خب اگر بگوییم تمدنی که در مورد آن صحبت خواهیم کرد، نوشته را کشف کرده است، آیا می‌توانید بگویید که کدام تمدن است؟ بله، سومریها... سومریها، بزرگترین، قدیمی‌ترین تمدن و نیاکان سایر تمدن‌هایی هستند که در بین‌النهرین تأسیس شده‌اند. ما پیشرفت تکنولوژیکی امروز را مدیون سومریها هستیم. سومریها تمدنی است که با کشف نوشتن، تاریخ را ثبت کرده‌اند.
اعتقاد بر این است که سومریها نوشتن را با هدف محاسبه درآمد حاصله از طریق کشاورزی، ثبت حساب محصولات و حفظ حقوق کارگران کشف کرده‌اند. می‌گویید چرا؟ زیرا قدیمی‌ترین اسناد مکتوب متعلق به سومریها "لیست دستمزد سومریها و رسیدهای مالیاتی" است.
اولین نوشته، یعنی خط میخی روی لوحهای خشت مرطوب، بعدها توسعه یافته و این تمدن آثار ادبی زیادی خلق کرد. مشهورترین آنها حماسه گیلگمش است. این حماسه قدیمی‌ترین حماسه شناخته شده در تاریخ است. زیرا حماسه گیلگمیش اولین متنی است که در تاریخ بشر از طوفان در آن نام برده شده است. طوفانِ ذکر شده در حماسه، مانند طوفان نوح است که در ادیان آسمانی نیز بدان اشاره شده است. سیلابهای جدی در عصر سومریها، اعتقاد آنها به اینکه دریا قبل از انسان بوجود آمده و اختصاص جایگاه ویژه به موضوع طوفان در متون ادبی، بار دیگر اهمیتی که به آب در زندگی‌شان قائل بودند را نشان می‌دهد.
در ابتدای برنامه گفتیم که سومریها سهم بسزایی در تاریخ بشر داشته‌اند. سومریها از سیستم‌های آبیاری استفاده می‌کردند، باتلاق‌ها را خشک می‌کردند و آب را از طریق کانال‌ها به محل زندگی خود منتقل می‌کردند. آنها از طغیان رودها جلوگیری کرده و با ساختن سد موفق به ذخیره آب شدند. آنها در کشاورزی به موفقیت‌های بزرگی دست یافتند. ثروت مبتنی بر کشاورزی، راه را برای توسعه شهرها و تجارت هموار کرد. در نتیجه کاوش‌ها و لوحهای گلیِ رمزگشایی شده مشخص شد که سومر از 35 شهر منجمله 18 شهر بزرگ تشکیل شده بودند. این واقعیت که آنها در آن زمان به چنین مساحت وسیعی رسیده‌اند، از سوی مورخان "با عظمت و باشکوه" تلقی می‌شود.
اگر یکی از مهمترین اختراعات بشر کشف نوشتن باشد، دیگری اختراع چرخ است. بدون شک چرخ اختراعی بزرگ در تاریخ بشریت می‌باشد. و تصور می‌رود که این نیز از سوی سومریها ساخته شده باشد. در حین کاوش‌های باستان‌شناسی در بین‌النهرین، تصویری از سورتمه، ارابه و سورتمه‌های چرخ‌دار کشف شد. این ارابه ها که در خرابه‌های سومری یافت شده و در کشاورزی مورد استفاده قرار می‌گرفته، با اتصال یک جفت چرخ با محور و قرار دادن یک گاوآهن بر روی آن شکل گرفته‌اند.
شاید انسانهایی که در سایر نقاط جهان زندگی می‌کرده‌اند نیز چرخ را کشف کرده باشند، ولی اطلاعات دقیقی در این زمینه در دست نیست. با این حال، استفاده سومریها از نوشتن، سبب برتری آنها بر فرهنگ‌های دیگر می‌شود، زیرا وجود چرخ از این طریق ثبت شده است. بنابراین شواهدی که امروز داریم به ما می‌گوید که مخترع چرخ، سومریها بوده‌اند.
البته سهم سومریها در بشریت به این موارد محدود نمی‌شود. سومریان چهار عمل را در ریاضیات و سیستم دستگاه اعداد پایه 60 کشف کرده و استفاده می‌کردند. این یک واقعیت است که آنها با این اختراعات، مفهوم زمان را شکل داده‌اند. زیرا تمدن سومری اولین تمدنی بود که ساعت را به 60 دقیقه و دقیقه را به 60 ثانیه تقسیم کرد. آنها شب و روز را 12 ساعت، سال را 12 ماه و 360 روز و همچنین زاویه داخلی دایره را 360 درجه تعیین کردند. آیا متوجه شدید که همه آنها مضربی از 6 هستند؟
سومریها از طبقه آخر معابد هرمی مانندِ چند طبقه خود، به نام زیگورات، به عنوان رصدخانه استفاده می‌کردند. سومریها با مشاهده حرکات خورشید و ماه‌گرفتگی، اولین تقویم را بر اساس سال قمری یافتند. تقریباً اولین نسخه تقویمی که امروز استفاده می‌کنیم همین تقویم است! سومریها علاوه بر این سیارات مانند مشتری، زهره، مریخ و عطارد را رصد کرده و حرکات آنها را ثبت کردند. بنابراین آنها پایه‌های نجوم و همچنین ریاضیات و هندسه را بنا نهادند.
سومریها همچنین فرم‌های معماری مانند گنبد، ستون‌ها و طاق‌ها را کشف کرده و از اندازه‌گیری مساحت، حجم، طول و وزن استفاده کرده‌اند... به طور خلاصه، اساس تقریباً تمام محاسبات زمان و مکان که امروز نیز استفاده می‌کنیم در دوره سومریها گذاشته شده است.
این تمدن که در بین‌النهرین زندگی می‌کرد، تاریخ بشریت را تحت تأثیر قرار داده، در پایان دوره‌های فراوانی و باروری ضعیف شده و تحت سلطه قوم آکاد که به منطقه آمدند، درآمد...
امروز سعی کردیم از سومریها برایتان بگوییم. تمدنی که بر اساس نیاز خود توانست از آب استفاده کند، چرخ را کشف کرده، خاک را شخم زده، زندگی شهری را شروع کرده و برای اولین بار از نوشتن استفاده کرد. این تمدن بر تاریخ بشریت و فرهنگ‌های پس از خود تاثیر ماندگاری گذاشت.