انگور میراث مهم کشاورزی استان همدان که سه سال پیش به عنوان اولین محصول کشاورزی ایران در سازمان جهانی خواربار و کشاورزی ملل متحد(فائو) به ثبت رسید، از ۷۰۰ سال پیش تاکنون خود را از رگ و ریشه خاک‌های حاصلخیز ملایر بالا کشیده و سال‌ها در برابر بی‌مهری‌های جوی مقاومت کرده است.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی موسسه فرهنگی اکو به نقل از ایرنا؛ انگور ملایر به عنوان شاهکار کشاورزی ایران در فائو با گذران نسل به نسل تجربه به عنوان گنجی نهفته در دل خاک، امروز در بیش از ۱۱ هزار هکتار از اراضی کشاورزی این شهرستان ریشه دارد و با افتخار بر بام باغداری جهان تکیه زده است، دستاوردی منحصر به فرد که بستر آن در دولت تدبیر و امید و اهتمام موسسه پژوهش‌های برنامه‌ریزی، اقتصاد کشاورزی و توسعه روستایی وزارت جهاد کشاورزی در مسیر پُر فراز و نشیب عرصه جهانی مهیا شد و دولت تسهیل‌گر آن بود.
دهم آذر سال ۹۷ نظام تولید انگور دره جوزان ملایر در سازمان جهانی خواربار و کشاورزی ملل متحد(فائو) ثبت و حق مالکیت برند جهانی برای تاکستان‌های زرخیز این شهر ثبت شد و مردم این شهرستان به دنبال تحقق این آرزوی دیرینه و شاید دست‌نیافتی در تدارک برپایی سور و سات جشنی بزرگ و در قد و قواره شهر جهانی انگور بودند که البته کمبود اعتبارات و همچنین شیوع کرونا به عنوان میهمان ناخوانده مانع از برگزاری این مهم شد هرچند که مردم این دیار همچنان در تب و تاب برپایی این جشن و معرفی هر چه بیشتر میراث مهم کشاورزی ایران هستند.
«درّه جوزان» ملایر منطقه‌ای سرشار از ظرفیت‌ها و استعدادهای گردشگری و کشاورزی است که نظام تولید انگور آن در فائو به ثبت رسیده و دست‌اندرکاران شهر جهانی انگور به دنبال حفظ این عنوان جهانی و معرفی آن به جهان هستند، امری که تاکنون محقق نشده و موجب شد مسوولان استان، شهرستان و وزارت جهاد کشاورزی را دور هم جمع کند، اگرچه کرونا باز هم مانع برگزاری این نشست به صورت چهره به چهره شد ولی برگزاری مجازی(ارتباط تصویری و ویدئو کنفرانسی) منجر به اتخاذ تصمیم‌هایی برای از سرگیری معرفی نظام تولید انگور ملایر شد.
هویت‌بخشی به نظام تولید انگور ملایر
موسسه پژوهش‌های برنامه‌ریزی، اقتصاد کشاورزی و توسعه روستایی وزارت جهاد کشاورزی از سال ۹۵ پا به پای ملایری‌ها حرکت و ۲ مرحله پرونده ثبت جهانی انگور ملایر را به زبان لاتین ترجمه و به دفتر سازمان فائو ارسال کرده است، تا اینکه در سال ۹۷ نظام تولید انگور دره جوزان به عنوان پنجاه و سومین میراث مهم کشاورزی جهان در سازمان جهانی خواروبار و کشاورزی ملل متحد(فائو) به ثبت رسید و امروز رئیس این موسسه علاوه بر حفظ و نگهداری این میراث مهم کشاورزی جهان، هویت‌بخشی به این نظام تولید را در اولویتی مهم عنوان کرد.
راه‌اندازی دبیرخانه محلی توسط دهیاری و تهیه مستنداتی از اقدامات انجام شده در جهت معرفی انگور درّه جوزان ازدیگر پیشنهادهای کیانی‌راد بود که به گفته وی اجرای این برنامه‌ها نیاز به اعتبارات زیادی ندارد و بدون وابستگی به دولت، پای سرمایه‌گذاران و گردشگران زیادی را به منطقه باز خواهد کرد.
«علی کیانی‌راد» در نشستی که به منظور هماهنگی اجرای برنامه‌های راهبردی برای معرفی نظام تولید انگور ملایر به صورت ویدئو کنفرانس برگزار شد، معرفی نظام تولید انگور دره جوزان ملایر را در درجه نخست اهمیت دانست و برگزاری همایش‌ها، جشنواره‌های مختلف ملی و محلی، برپایی تورهای مجازی، نمایشگاه‌ها و فروشگاه‌های انگور و مشتقات انگور، نمایشگاه عکس و سوغات و صنایع دستی را از جمله اقدامات در راستای معرفی و آگاهی‌سازی ثبت جهانی انگور ملایر عنوان کرد.
راه‌اندازی دبیرخانه محلی توسط دهیاری و تهیه مستنداتی از اقدامات انجام شده برای معرفی انگور درّه جوزان از دیگر پیشنهادهای کیانی‌راد بود که به گفته وی، اجرای این برنامه‌ها نیاز به اعتبارات زیادی ندارد و بدون وابستگی به دولت، پای سرمایه‌گذاران و گردشگران زیادی را به منطقه باز خواهد کرد.
رئیس موسسه پژوهش‌های برنامه‌ریزی، اقتصاد کشاورزی و توسعه روستایی وزارت جهاد کشاورزی ضمن تاکید بر اینکه نظام تولید انگور ملایر باید از سکوت خبری خارج شود، گفت: در گام بعدی طراحی پروپوزال، صفحه‌ها و پروتال مجازی می‌تواند قابلیت‌های سایت دره جوزان ملایر را به خوبی تبیین و تشریح کند که این اطلاعات می تواند در سایت(پایگاه اطلاع رسانی) فائو نیز منتشر شود.
کیانی‌راد افزود: در تماس تلفنی هفته گذشته با فائو اعلام شد که جلسات منطقه‌ای برای سایت‌هایی که میراث کشاورزی آنها ثبت جهانی شده، برگزار می شود و سایت های ثبت شده جهانی از جمله انگور ملایر در این نشست های مجازی بین‌المللی معرفی خواهند شد.
گام نخست؛ احیای دبیرخانه ثبت جهانی انگور ملایر
معاون سیاسی و اجتماعی فرمانداری ویژه ملایر نیز با اشاره به اینکه پس از سه سال هنوز دبیرخانه نظام تولید انگور ملایر تشکیل نشده، از نوع علمکرد دستگاه‌های متولی در این زمینه انتقاد کرد و گفت: احیای دبیرخانه ثبت جهانی انگور و ابلاغ احکام اعضای دبیرخانه و کمیته‌های زیرمجموعه و شرح وظایف محول شده آن بسیار مهم و ضروری است چراکه باید از تمام ظرفیت‌های موجود باید برای معرفی انگور جهانی ملایر استفاده کنیم.
«حسین فارسی» خواستار استفاده از ظرفیت دهیاران برای تشکیل دبیرخانه محلی سایت دره جوزه شد و افزود: جلسه بعدی در خصوص معرفی این میراث کشاورزی جهانی باید در منطقه دره جوزان برگزار شود.
او ضمن تاکید بر استفاده از ظرفیت دانشگاه‌ها به ویژه دانشگاه ملایر، ارائه گزارش اقدامات مربوطه شامل فرهنگ باغداری و ترویج این فرهنگ با محوریت باغ‌های انگور منطقه دره جوزان، برگزاری جشنواره، نمایشگاه و فروشگاه‌های انگور و مشتقات آن، سوغات و صنایع دستی شهرستان، برگزاری تورهای گردشگری و معرفی جاذبه‌های طبیعی و تفریحی دره جوزان، بومی‌سازی برند انگور و کشمش ملایر را از دیگر اقدامات مهم در این زمینه برشمرد.
به گفته فارسی، باید از تجربه موفق مبل و منبت برای معرفی انگور ملایر نیز استفاده کنیم تا ضمن بهره‌گیری از توان و ظرفیت دهیاران، کشاورزان، تعاونی باغداران، تولیدکنندگان و صادرکنندگان انگور و کشمش و کارخانه‌های فرآوری این محصول، زمینه بهره مندی مردم این شهرستان به خصوص منطقه دره جوزان از فواید ثبت جهانی انگور را فراهم کنیم.
نماینده مردم ملایر در مجلس شورای اسلامی نیز گفت: سایت دره جوزان ملایر دارای ظرفیت‌های بکر گردشگری است که برای معرفی هر چه بهتر این منطقه باید از ظرفیت های گسترده رسانه ها و فضای مجازی استفاده کنیم.
حجت الاسلام «احد آزادیخواه»: آیین خاک کردن باغ‌های انگور که مورد توجه نمایندگان فائو قرار گرفت، به عنوان یک سنت و آیین در نظر گرفته شود و با زنده کردن این آداب و رسوم و خرده فرهنگ‌ها در حوزه انگور و کشمش، به دنبال کشاندن مردم به سایت دره جوزان باشیم.
حجت الاسلام «احد آزادیخواه» افزود: درهمین رابطه معرفی آیین های سنتی منطقه همچون «شیره‌پزی مانیزان» از طریق رسانه ها و همچنین فضای مجازی و شبکه های اجتماعی برای آشنایی بیشتر مردم مناطق مختلف کشور با این دیار و مزایای آن بسیار مهم و ضروری است.
وی اظهار داشت: همچنین معرفی آیین خاک کردن باغ‌های انگور که مورد توجه نمایندگان فائو نیز قرار گرفت می تواند به عنوان یک سنت ویژه و جذاب و به منظور حفظ و احیای رسوم و خرده فرهنگ‌ها در حوزه انگور و کشمش مطرح و معرفی شود.
وی با اشاره به فعالیت های تبلیغاتی و گردشگری ویژه ای که همه ساله در منطقه کاشان و فصل گلاب گیران اجرا می شود، افزود: انگور ملایر و ثبت آن به عنوان یک میراث جهانی به خوبی ظرفیت لازم برای توجه به این حوزه و معرفی آن برای بهره مندی از مزایای اقتصادی با جذب گردشگر و برگزاری سالانه تورهای ویژه گردشگری در ایام برداشت محصول در این منطقه را دارد.
وی بر لزوم بهره‌گیری از ظرفیت پژوهشکده انگور و کشمش دانشگاه ملایر و ایجاد دبیرخانه محلی در کنار دبیرخانه اداری ، ایجاد موزه و نمایشگاه عکس و فیلم برای معرفی سایت دره جوزان تاکید کرد و توسعه اقامتگاه‌های بوم‌گردی و احیای جاذبه‌های گردشگری همچون قنات‌ها، معرفی باغ‌های نمونه گردشگری و منطقه حفاظت شده لشگردر در این منطقه را نیز بسیار حائز اهمیت دانست.
به گفته آزادیخواه، بومی‌سازی برند انگور و کشمش و برگزاری همایش‌ها و کارگاه‌های متعدد برای بروزرسانی و دانش‌افزایی بسیار ضروری است و انگور ملایر در تازه‌خوری سهم ندارد و حجم قابل توجهی از محصول کشمش تولیدی این شهرستان به دیگر مناطق استان و خارج از کشور صادر می‌شود که با برندسازی و جذب سرمایه‌گذار، می‌توانیم سهمی از بازار داخلی و خارجی را نیز به خود اختصاص دهیم.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان همدان نیز دراین باره گفت که معرفی سایت دره جوزان و انجام هرگونه اقدامی در شهر جهانی انگور نیازمند اختصاص اعتبارات و در نظر گرفتن ردیف اعتباری متمرکز است، چراکه اعتبارات شهرستانی جوابگوی این مهم نیست و از طرفی استاندار همدان و فرماندار ویژه ملایر نیز اهتمام ویژه‌ای به این امر دارند.
«منصور رضوانی‌جلال» در همین راستا اجرای طرح فراز در سطح ۱۳۵ هکتار از باغ‌های ملایر به عنوان شهر جهانی انگور را بسیار مهم عنوان کرد و افزود: طبق سند راهبردی توسعه استان و شهرستان هر سال باید ۱۵۰ هکتار طرح فراز در شهرستان ملایر اجرا شود که از برنامه عقب هستیم و با اختصاص اعتبارات متمرکز و تسهیلات ارزانتر، بهتر می‌توانیم این طرح را اجرایی کنیم.
خواهرخواندگی شهر جهانی انگور با کشورهای شرق آسیا
خواهرخواندگی شهر جهانی انگور با یکی از شهرهای چین، ژاپن و یا کره جنوبی که دارای میراث‌های مهم کشاورزی هستند، ایجاد سردخانه مناسب انگور، برگزاری تور آموزشی از شهر شاهرود، استفاده از ظرفیت محیط زیست و میراث فرهنگی برای معرفی سایت دره جوزان، تهیه اکشن پِلنت، تدوین سند راهبردی شهر جهانی انگور، وجود یک سندیکای موفق برای انگور دره جوزان و کشاندن تمامی این اقدامات به منطقه دره جوزان از دیگر موارد موارد مطرح شده در خصوص معرفی هرچه بهتر و بیشتر منطقه دره جوزان و شهر جهانی انگور است.
۳۱۶ هزار هکتار باغ انگور در کشور وجود دارد که میانگین برداشت آن ۱۵ تُن در هکتار است، از این میزان ۲۱ هزار و ۵۳۹ هکتار آن معادل ۶.۸ درصد باغ ههای انگور در استان همدان واقع شده که میزان تولید سالانه آن ۴۰۴ هزار و ۶۳۱ تُن معادل ۱۰.۶ درصد از تولید کشور با میانگین تولید ۱۹ تُن در هکتار است.
این درحالی است که میانگین تولید انگور ملایر ۲۳ تُن در هکتار است و بالاتر از میانگین کشوری و استانی است، سالانه بیش از ۲۴۰ هزار تُن انگور در شهرستان ملایر تولید می‌شود.